حالا دیگر ماه‌هاست که از موعد انجام تعمیرات اساسی بسیاری از قطارهای مترو گذشته و تنها به‌دلیل کمبود قطار است که آن قطارهای خسته همچنان بدون تعمیرات، ریل‌ها را می‌پیمایند. اما همین متروی خسته روز به روز راه‌های بهتر شدن خدمات خود را جست‌وجو می‌کند، مترو حالا جا افتاده شده و کامل شدن را تنها در طولانی‌تر شدن ریل‌ها و بیشتر شدن مسافرانش نمی‌بیند.
این نو شدن‌ها و تکامل تدریجی را در خدمات مترو، که یکی از آنها هم تنوع بلیت‌ها و هدفمند شدن خدمات بلیتی است، باید دید. مترو از اول خرداد منوی جدیدی از بلیت‌ها را در اختیار مسافران می‌گذارد که این گزارش تشریح آن است.
خرداد ماه سال گذشته که نرخ بلیت‌های مترو به تصویب شورای شهر تهران رسید، چند تغییر هدفمند در انواع بلیت‌ها دیده می‌شد. در واقع برای اینکه مسافران به استفاده از بلیت‌های اعتباری و ماندگارتر ترغیب شوند و تهیه بلیت‌ها ساده‌تر شود، 5 نوع بلیت تک سفره مترو به یک نوع بلیت با قیمت 150 تومان تبدیل شد. اما این مصوبه به بهانه افزایش قیمت بلیت مورد اعتراض فرمانداری قرار گرفت.
در نهایت پس از مذاکرات شهرداری و شورای شهر با فرمانداری تهران قرار شد که بلیت تک‌سفره حذف شده و بلیت‌های 2 و 10 سفره به فروش برسد که آن بلیت‌ها هم تغییراتی داشت. بلیت 2 سفره از 250 تومان پیشنهادی به 200 تومان رسید، بلیت 10 سفره از هزار تومان به 900 تومان رسید و قیمت بلیت اعتباری هم تغییری نداشت.
وقتی قیمت‌های جدید بلیت از 20 شهریور 86 اعمال شد، به گفته مدیر عامل شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه، اتفاقات جدیدی در گیشه‌ها افتاد؛ نخست اینکه صف تهیه بلیت در مقابل گیشه تقریبا از بین رفت و در عوض گرایش به بلیت‌های اعتباری بیشتر شد، ضمن اینکه مشکل کمبود پول خرد هم در گیشه‌ها حل شد. جعفر ربیعی گفت که در 6 ماهه دوم سال گذشته با اعمال نرخ‌های جدید بلیت‌های مترو، استقبال شهروندان از بلیت‌های اعتباری از 43 درصد به 55 درصد رسید، البته در این بین بودند کسانی که به نبود بلیت‌های تک سفره اعتراض داشتند.
بلیت‌های جدید روی پیشخوان
این روال هر سال است. نرخ و انواع بلیت‌های مترو هر سال باید به تهیه و به تصویب شورای شهر تهران برسد. این اتفاق اواخر سال 86 افتاد و لایحه نرخ بلیت‌های مترو در سال 87 تهیه شد و برای بررسی و تصویب به شورای شهر رفت. جعفر ربیعی در این باره گفت: در لایحه نرخ‌های جدید پیش‌بینی کرده بودیم که بلیت‌های تک سفره به گیشه برگردد اما قیمت آن 150 تومان باشد، در عوض نرخ بلیت‌های اعتباری با هدف افزایش تعداد استفاده‌کنندگان ثابت بماند.
مدیر عامل شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه آنچه شورای شهر برای مترو در سال 87 تصویب کرده بود را اینگونه تشریح کرد: بلیت‌های تک سفره 150 تومان، بلیت‌های 2 سفره 250 تومان، بلیت‌های 10 سفره هزار تومان و بلیت‌های اعتباری که تغییری در قیمت نداشت. در واقع آنچه شورای شهر تصویب کرده بود همان قیمت‌های پیشنهادی سال 86 بود که تعدیل شده بود اما همین قیمت‌ها هم مورد اعتراض فرمانداری تهران قرار گرفت.
و اما سرانجام کار؛ بالاخره بعد از مذاکرات شهرداری و شورای شهر با فرمانداری قرار شد بلیت‌های تک سفره 125 تومان، 2 سفره 225 تومان و 10 سفره همان هزار تومان به فروش برسد. این نرخ‌ها از اول خرداد اعمال می‌شود و مترو همچنان تلاش می‌کند مسافران مترو را ترغیب کند که از بلیت‌های اعتباری استفاده کنند.
نکاتی درباره بلیت‌های اعتباری مبلغ‌دار
جعفر ربیعی توضیح چند نکته را برای کسانی که از بلیت اعتباری مبلغ‌دار استفاده می‌کنند ضروری می‌داند. اول اینکه تا پیش از این کسانی که از این بلیت‌ها استفاده می‌کردند در هنگام خرید از همان ابتدا کمی اعتبار اضافه به‌عنوان تخفیف به حساب کارت آنها واریز می‌شد، اما به‌دلیل اینکه قرار است این بلیت‌ها در آینده در اتوبوس‌ها هم مورد استفاده قرار بگیرد، از این به بعد هنگام خرید مبلغ اضافه‌ای واریز نمی‌شود اما در عوض هنگام استفاده در مترو در هر سفر 30 درصد تخفیف داده می‌شود.
نکته دیگر در مورد بلیت‌های اعتباری مبلغ‌دار این است که اگر دارندگان این کارت‌ها هنگام خروج از مترو هم کارت بزنند، به اندازه مسافت پیموده شده از اعتبار بلیت‌شان کسر می‌شود اما در غیراین صورت در سفر بعدی بیشترین مسافت پیموده شده از اعتبارشان کم می‌شود. بنا بر این تاکید مدیر عامل شرکت بهره‌برداری مترو این است که کسانی که از بلیت اعتباری مبلغ‌دار استفاده می‌کنند حتما هنگام خروج از مترو کارت بزنند. بالاخره اینکه این مقام مسئول در مترو تهران درخواستی هم از مسافرانی که بلیت اعتباری خریداری می‌کنند دارد و آن اینکه مسافران بلیت‌های اعتباری را پس از پایان اعتبار دور نیندازند چرا که هزینه تولید این بلیت‌ها هزار تومان است و قابل شارژ شدن است و اگر درست مورد استفاده قرار گیرد تا 10 سال عمر می‌کند.
مردم چقدر می‌پردازند؟
حتما برای شما هم پیش آمده که گاه با یک حساب سرانگشتی با تعجب از خود بپرسید: وای! اینها چقدر پول در می‌آورند!؟
لابد خیلی‌ها هم وقتی بلیت مترو یا اتوبوس می‌خرند در فاصله بین ایستگاه‌ها به این فکر کرده‌اند که مترو که این همه بلیت می‌فروشد چقدر ثروتمند است؟!
اما جالب است بدانید با وجود تمام بلیت‌هایی که در مترو و اتوبوسرانی خریداری و مصرف می‌شود، مسافران تنها 21 درصد هزینه‌های جاری مترو را می‌پردازند. جعفر ربیعی در این باره گفت: در تمام دنیا دولت‌ها در بخش حمل‌ونقل عمومی یارانه می‌پردازند و در ایران هم سیاست مدیریت شهری این است که شهروندان حداکثر 33 درصد هزینه حمل‌ونقل عمومی را بپردازند، اما در مترو هم اکنون این مبلغ کمتر هم هست.
به گفته ربیعی هر مسافر به‌طور متوسط 77 تومان برای هر سفر به مترو می‌پردازد در حالی که قیمت تمام شده هر سفر با مترو به‌طور متوسط 367 تومان است، یعنی مسافران 21 درصد قیمت تمام شده هر سفر را می‌پردازند و 79 درصد دیگر آن از طریق یارانه تامین می‌شود.
به گفته ربیعی برای اینکه مترو در همین شرایطی که هست نگهداری شود و به شهروندان سرویس دهد، سالانه 100 میلیارد تومان بودجه نیاز است که از این مبلغ، 21 میلیارد تومان از طریق فروش بلیت تامین می‌شود و مابقی باید از یارانه‌های دولت و شهرداری تامین شود. بدین ترتیب ربیعی از دولت درخواست دارد تا سهم یارانه خود را کامل و به موقع پرداخت کند تا مترو در خدمت‌رسانی به شهروندان دچار مشکل نشود.
